Spotkanie z wszechświatem w pół drogi

W niniejszej książce proponuję dokładne prześledzenie i omówienie wniosków płynących z filozofii-fizyki Bohra (fizyka i filozofia były dla niego jedną praktyką, nie dwiema). Unikam metodologii opierającej się o analogię; zamiast tego starannie namierzam, wykładam i rozważam wiążące się z tym zagadnieniem kwestie filozoficzne. Nie interesuje mnie przeprowadzanie analogii między cząstkami kwantowymi a ludźmi, poziomami mikro i makro, tym, co naukowe, a tym, co społeczne, naturą a kulturą; dążę raczej do zrozumienia kwestii epistemologicznych i ontologicznych, z którymi każe nam się zmierzyć fizyka kwantowa, takich jak warunki możliwości obiektywizmu, natura pomiaru, natura natury i wytwarzania znaczenia oraz związek między praktykami dyskursywnymi a światem materialnym.

Nie zakładam również, że sensowną odpowiedź na pytania o relacje między nauką a etyką da się wyprowadzić z tego, czego uczy nas o świecie sama fizyka. Fizyka nie wystarczy, by uzyskać wyczerpujący opis świata społecznego. (…)

Potrzeba nam ponownego przemyślenia pojęć fizycznych i metafizycznych, które mniej lub bardziej jawnie opierają się na przestarzałych wyobrażeniach o świecie fizycznym – innymi słowy, potrzebujemy ponownego przemyślenia tych pojęć w świetle najlepszych teorii fizycznych, jakimi obecnie dysponujemy. Z tych samych powodów powinniśmy spożytkować najlepsze teorie społeczne i polityczne, by ponownie przemyśleć nasze rozumienie zjawisk społecznych, w tym praktyk materialnych, za pomocą których dzielimy świat na kategorie tego, co „społeczne”, i tego, co „naturalne”. Potrzeba nam analizy pozwalającej łącznie teoretyzować to, co społeczne i naturalne, wzajemnie oświetlać się naszym najlepszym rozumieniom zjawisk społecznych i naturalnych, objaśniać ich wzajemną relację. Rozpisywanie materii i znaczenia na odrębne kategorie, rozpatrywanie ich w odniesieniu do odrębnych dziedzin posługujących się odmiennymi metodami oraz dzielenie złożonych zjawisk na takie czy inne odizolowane enklawy sprawia, że z założenia pomijamy część ich kluczowych aspektów. Z kolei ich łączne rozpatrywanie nie oznacza łączenia na siłę, zacierania ważnych różnic między nimi czy zrównywania ich ze sobą, pozwala raczej odsłonić się ich wszelkim istotowym aspektom (nie odrzuca ich bowiem już na starcie).

Karen Barad (ze wstępu do książki)