Geheime kamers

Arme Nico Sibelijn. Schrijver Jeroen Brouwers (1940-2022) heeft geen mededogen met zijn hoogleraar archeologie, die in Geheime kamers (2000) veroordeeld is tot de rol van bedrogen echtgenoot en verguisd academicus. Dat hoofdpersoon Jelmer van Hoff – niet te verwarren met Jelmer Verhooff uit Joost Zwagermans [b:Duel|7844536|Duel|Joost Zwagerman|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1268226611l/7844536.SY75.jpg|10947341] - nu niet bepaald een assertieve rivaal is, maakt de situatie niet beter. Verscholen in hun ‘geheime kamers’ kunnen Jelmer en Daphne de schone schijn ophouden, maar vanzelfsprekend staat Brouwers niet toe dat de deuren gesloten blijven.

Zoals ik kennismaakte met het werk van Brouwers in [b:Cliënt E. Busken|50998778|Cliënt E. Busken|Jeroen Brouwers|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1580847925l/50998778.SY75.jpg|75845595], is ook het taalgebruik in Geheime kamers van het hoogste niveau, zeker waar het aankomt op venijn: amfioenvedette, kwelekeeltje en albineus zangkonijn zijn slechts voorbeelden van het idioom van een bedrogen vrouw voor de bedriegende vrouw. Zodoende weet Brouwers – toch al een plastisch schrijver – de banaalste situaties met een aura te omgeven.

Ik zit op het toilet en al moet ik nodig, het goud wil niet komen. Met gesperde cloaca en gonzend hoofd van het persen bevind ik me in uitputtende concentratie, als de deur van het privaat opeens wordt opengetrokken, geen slot of haakje op die deur. Daar staat met minachtende grijns iemand, niet altijd is dat Nico Sibelijn die de laatste maanden zo vaak in de krant staat, soms is het postbode Coolenbrander of nog een ander persoon of persoonachtig wezen, op mij neer te kijken. Wat ik, purper van het onmachtig drukken, nog het beschamendst vind van deze inbraak in mijn privacy, het vernederendst, het ergst van alles, is, dat de verschijning in de deurlijst ziet dat ik meisjeskniekousjes aanheb, witte met erdoorheen geweven traantjes van afwijkend wit, of dat ik een tot Napoleonsteek gevouwen krantenessay op mijn hoofd draag. Op datzelfde moment komt de lading los als een bombardement. Tussen mijn dijen door, kriebelend aan mijn testikels, stijgt een tyfoon van vliegen en andere insecten uit de zitdoos op. Als honderden partikeltjes stront verspreiden ze zich voordat ze op alles blijven vastplakken. Al vermoed ik dat ik droom, tegelijkertijd weet ik dat ik niet droom, want ik hoor de wekker klik! klik! klik! foto’s van mij maken.

Daarentegen had ik moeite het verhaal te waarderen. Als vaker in de Nederlandse literatuur is echtelijk overspel het belangrijkste onderwerp, beschreven vanuit een conflictmijdende man die zelfs als het om zijn gehandicapte dochter – zijn ‘meisjesgibbon’ – gaat nog geen vinger uitsteekt. Verstoken van aanraking en verbannen naar een aparte slaapkamer blijft Jelmer zich achter zijn verloren huwelijk verschuilen. Het is een type verhaal dat mij niet aanspreekt, waardoor ik het met Brouwers taalgebruik moest doen. Daarentegen maakte het verrassende einde veel goed.