User Profile

There is a particular charm to Ernest Hemingway’s debut novel, The Sun Also Rises. Of course, ‘we will always have Paris,’ as Humphrey Bogart said, but it’s not just because the characters live and feast near Jardin du Luxembourg and Montparnasse. (Yes, Jake, we were practically neighbours there, though I do not understand how you managed to afford La Closerie des Lilas without a proper salary. Did the place change that much?) Just as a party can be captivating when you lose track of time, this novel draws you in as it meanders through the day-to-day lives of five seemingly carefree American expats, who stroll from one bar to the next. Their activities and discussions hold no particular significance, merely unfolding against the backdrop of interwar Paris and the San Fermín festival in Pamplona.

What struck me most was the filmic atmosphere of the novel, as if Federico Fellini and Woody Allen had collaborated to make a movie in the style of Casablanca or The Talented Mr. Ripley. Perhaps such associations reflect how influential Hemingway truly was. Books that came to mind were: ・ Giovanni’s Room (Americans crossing the ocean to escape conventions back home); ・ The Great Gatsby (published just a year earlier); and ・ Look Homeward, Angel (not necessarily for common ground, but because this novel ends in the United States with the onset of World War I, it felt as though Hemingway was picking up the story from the previous generation).

That said, I wouldn’t describe this as an outstanding novel. Ultimately, the lack of plot began to get on my nerves. I’m looking forward to continue my reading with The Old Man and the Sea.

“Oh, Jake,” Brett said, “we could have had such a damned good time together.” Ahead was a mounted policeman in khaki directing traffic. He raised his baton. The car slowed suddenly pressing Brett against me. “Yes,” I said. “Isn’t it pretty to think so?”

Albert Camus is an engaging author, whose novels L’Étranger and La Chute guided me into French literature. I had hoped to find more of his enigmatic writing in L’été, a collection of short essays (or essayistic stories) written in the 1940s, but I found them too brief to truly enjoy. There are good reasons to appreciate the essays, though. Camus’ musings on the Mediterranean, particularly his birthplace, French Algeria, are worthwhile and rich with classical references. A highlight is his reflection on Oran, a city ‘with its back against the sea’, characterised by both beauty and ennui, where the author reveals how grace can be found in even the smallest things.

Il semble que les Oranais soient comme cet ami de Flaubert qui, au moment de mourir, jetant un dernier regard sur cette terre irremplaçable, s’écriait : « Fermez la fenêtre, c’est trop beau. » Ils ont fermé la fenêtre, ils se sont emmurés, ils ont exorcisé le paysage.

Dit voorjaar was ik enthousiast over Tantes (1924) van Cyriel Buysse, dat zich afspeelt in een Vlaamse dorpsgemeenschap aan het begin van de twintigste eeuw. Een revolverschot van zijn tante Virginie Loveling (1836-1923) maakt nu zelfs nog meer indruk op me. Hoewel ik een pagina of vijftig nodig had om te wennen aan de wat ouderwetse stijl, komt het dorp Vroden – gebaseerd op Nevele in Oost-Vlaanderen – al vlug tot leven. In een wereld waarin meisjes ‘jong’ (lees: ongehuwd) blijven of ‘reuzelen’ (trouwlustig worden), beschrijft Loveling de tweespalt tussen de ongetrouwde notarisdochters Marie en Georgine over hun buurman en weduwnaar Luc Hancq, gezien vanuit Marie, de oudere en minst charmante van de twee. Uit het pistool dat in de eerste akte vergeven werd volgt dan – geheel conform de regel van Tsjechov – een schot.

‘Met eefer Georgine is hij toch nog heel anders, heel anders,’ hield Trientje vol, als een blinde dat mes in Marie’s hart omdraaiend, maar om haar meesteres, goedig, ook enige voldoening te gunnen of niet bepaald te weerspreken, gaf zij de verklaring: ‘Ge weet immers wel dat wie ergens te vrijen gaat, zelfs de hond van ’t hof gaarne ziet, ge zijt de hond van ’t hof en daarom…’

Marie steelt in elk opzicht de show. Haar tragikomische gevoelsleven is zowel voorstelbaar als volkomen onvoorspelbaar. Ik moest soms denken aan het literair naturalisme van Émile Zola (Thérèse Raquin), dat ook de grenzen van de menselijke psyche opzoekt. Loveling gaat die hier en daar voorbij, maar het levert spectaculaire literatuur op. Ik ben blij dat de hernieuwde aandacht voor vrouwelijke schrijvers uit het verleden haar werk nieuw elan heeft gegeven.

Whether you love or hate her, Dutch author Connie Palmen (1955) deserves some credit: more than three decades after its first publication, her debut novel The Laws continues to spark conversations. I must admit, I started with low expectations, as I was not eager for yet another Dutch psychological novel about sexuality. Fortunately, those expectations were off. Instead, Palmen offers a glimpse into a young woman’s search for… well, life, the universe, and everything, I suppose. Throughout seven chapters, she encounters seven men, each of whom shapes her in one way or another. Set in the 1980s, the term ‘mansplaining’ had not yet emerged, but it seems to amuse the protagonist. In any case, it was a relief that they weren’t all lovers.

Recognition played a significant role in my appreciation of the novel. Any story depicting student life in Amsterdam – especially around the Oudemanhuispoort – sparks my imagination. I also value the author’s attempt to intertwine literature and philosophy. On the downside, I occasionally lost track of the narrative, unsure of where the author was headed. In the later chapters, the novel unfortunately takes on the character of ‘yet another psychological novel about sexuality’. All in all, I understand why so many people love this book, but I’m not among those who shower it with praise.

Na De groef van Maartje Wortel was Dwaalgast het tweede boekje dat ik las in de Terloopsreeks van uitgeverij Van Oorschot. Hoewel het thema van de reeks – een schrijver neemt de lezer mee uit wandelen – en de beperkte omvang van de bijdragen me niet per se aanspreken, lees ik het werk van Nicolien Mizee (1965) graag sinds De kennismaking. Ik houd vooral van haar eigenzinnige en openhartige stijl, die vaak ontwapenend is.

Dwaalgast is een manifest om de ander serieus te nemen. Mizee schrijft over haar ontwikkelingsgerichte topografische desoriëntatie – ‘ruimtelijke dyslexie’, al leert ze die term pas op latere leeftijd kennen. Het betekent dat de schrijver zich niet kan oriënteren; zelfs in haar geboorteplaats Haarlem vindt ze met moeite het station of de V&D. Een geel plastic flesje siert de antenne op haar auto, opdat ze die herkent op de parkeerplaats bij IJmuiden. De beperking is op zichzelf al ernstig, maar leidt bovendien tot ongeloof:

Als je de weg niet kunt vinden, als je nooit je omgeving herkent, leef je in een universum zonder samenhang. En niemand die het begrijpt. Dus hou je maar op nog iets uit te leggen en dat is ook niet goed, want dan vinden ze je een slome duikelaar. En dat ga je dan zelf ook denken.

De toevallige vondst van de juiste medische informatie werkt emanciperend: de schrijver kan haar situatie onder woorden brengen en de ernst ervan duidelijk maken. Dat de beperking een onnodig ‘etiket’ op haar drukt, weerspreekt ze: het is juist het ontbreken van een diagnose die leidt tot het etiket ‘onwillig en gemakzuchtig’. En zo is het. Ik hoop dat Mizee ondertussen het gemak van online navigatie heeft omarmd.

While Thomas Mann covered four generations of a German bourgeois family from the 1830s to the 1870s in Buddenbrooks, Gabriele Tergit (1894-1982) did the same for a Jewish industrial family from the 1870s to the 1940s. After reading it, I find it hard to believe the novel receives so little attention nowadays: it is nothing short of a masterpiece.

The Effinger and Oppner families are set against the backdrop of German history, spanning from the aftermath of the Franco-Prussian War to the rise of the Nazis and the Second World War. Mathias Effinger is the last in a line of watchmakers in a Bavarian village where time seems to stand still, despite the unification of the German Empire. His eldest son emigrates to England, fascinated by its industrialisation, while two others head to Berlin. An interesting scene depicts his son Paul attempting to invest his money in Bavaria, only to be sidelined by the local nobility, who are resistant to change. The author then shifts focus to the capital, where the new generations try to make their fortune against the backdrop of historic events such as the tensions in Tsarist Russia and the Balkans, the First World War, the Spanish flu, the formation of the Weimar Republic, the Great Depression, and finally, the rise of National Socialism. Over the course of events, ideas about socialism, feminism, and antisemitism take hold of society.

Tergit offers much to reflect on. While her protagonists are thoroughly German, moving along with the currents of time, she brilliantly captures how society gradually forces them to identify as Jewish. The novel features some excellent dialogues, and I enjoyed the author’s focus on philosophy in the second half. Many other books came to mind while reading: The World of Yesterday by Stefan Zweig, especially in Tergit’s observations of societal changes after the First World War; The Origins Of Totalitarianism by Hannah Arendt, who describes antisemitism so well; The Eighth Life by Nino Haratischwili, due to the emphasis on family relationships; and The Seventh Cross by Anna Seghers, as Tergit also chooses the perspective of ordinary citizens. Tergit, in turn, seems drawn to the theatre, with particular references to Henrik Ibsen and Alexandre Dumas fils (The Lady of the Camellias).

A downside of the novel – and perhaps an inherent aspect of the genre – is that some sections can be a bit tedious. The Dutch translation also contains several annoying errors.

Grove by German author Esther Kinsky (1956) is a contemplative, easy-paced narrative reminiscent of Everyday Madness by Lisa Appignanesi or Flights by Olga Tokarczuk. Perhaps worried readers wouldn’t recognise its genre, the publisher found it necessary to label it a ‘field novel’ – a marketing trick I am happy to disregard.

Centred on a woman retreating to the Italian countryside after her husband’s death, Kinsky structures the story into three parts. In the first, the narrator primarily observes the village of Olevano and its surroundings. I was particularly struck by her perception of immigrant communities integrated into traditional Italian life. The observations never lead to judgments, though they remain on the surface – an effect inherent to the outsider’s perspective. In the second part, the narrator reflects on memories from her youth with her father, especially their holidays in Italy. (Here, I couldn’t help but think of Strangers I Know by Claudia Durastanti.) Finally, the narrator returns to the present, now in the Emilia-Romagna region.

The narrative is somewhat mellow, mirroring the mood of a woman dealing with loss. Despite some beautiful reflections, I did have two reservations. First, the memories felt too personal. I often wondered why they would be of interest to others. Second, the image of an older woman aimlessly wandering around, taking care of dead birds, comes across as a little clichéd. That said, Grove offers plenty of substance to make it a worthwhile read.

Sinds Brexit, de Russische inval in Oekraïne en de MAGA-beweging in de Verenigde Staten is de aandacht voor de Frans-Duitse as toegenomen. In de negentiende en eerste helft van de twintigste eeuw werden de betrekkingen tussen Duitsland en Frankrijk echter gekenmerkt door oorlogen en vijandschap, soms zelfs aangeduid als ‘erfvijandschap’. Filosoof Maarten Doorman (1957) interesseert zich in de wijze waarop deze betrekkingen in de afgelopen anderhalve eeuw vorm hebben gekregen in de collectieve beleving van beide naties. In Een jager in het woud (2023) tracht hij de discussie hierover vanuit cultuurhistorisch perspectief te ontdoen van ‘halfbewuste stereotypen en onbewuste clichés’. Daarbij lardeert hij zijn betoog met de namen van een groot aantal filosofen en kunstenaars.

Hoewel Doorman zijn hoofdstukken ogenschijnlijk indeelt op basis van kunstvorm, houdt hij vast aan de chronologische volgorde die hem van de Frans-Duitse (of Frans-Pruisische) Oorlog in 1870 naar de Europese Unie leidt, met zo nu en dan een terugblik op de Franse Revolutie en de napoleontische tijd. Ik was het meest geïnteresseerd in de negentiende eeuw, die me het minst bekend was. Doorman besteedt veel aandacht aan de plaats voor triomfalisme en vernedering in de politiek, zowel aan Duitse als aan Franse kant: dat het Duitse Keizerrijk opkomt en ondergaat in Versailles, is het resultaat van kortzichtige maar welbewuste beslissingen. De schrijver gunt in dit hoofdstuk een bijzonder plaats aan De L’allemagne van de door Napoleon verbannen Madame de Staël, dat haar rondreis door Duitsland bezingt.

Een ander hoogtepunt is het hoofdstuk over Waldeinsamkeit, waarin Doorman een poging doet de Duitse en Franse mentaliteit beter te begrijpen en wederzijdse stereotypen analyseert. Hoewel hij beide naties in het algemeen evenwichtig benadert, leunt de schrijver hier naar de Duitse romantiek die meer dan de gebeurtenissen in Frankrijk een culturele breuk met het verleden oplevert. De genoemde voorbeelden uit de kunst reiken tot ver in het heden, zoals de nieuwe permanente tentoonstelling van het werk van Anselm Kiefer in het Panthéon.

De andere hoofdstukken gaan over de twee wereldoorlogen en de doorwerking van het verleden in het heden. Er is aandacht voor film (Frantz van François Ozon), literatuur (All Quiet on the Western Front van Erich Maria Remarque, Candide van Voltaire, Dora Bruder van Patrick Modiano) en filosofie. Ik was blij Het civilisatieproces van Norbert Elias voorbij te zien komen, dat ik las toen ik daarvoor eigenlijk nog niet rijp was.

Ik heb veel geleerd van Een jager in het woud en het met plezier uitgelezen. Bij vlagen is de informatiedichtheid hoog; ik zou het niet aanraden aan lezers die niet op voorhand al enthousiast zijn over het onderwerp.

Caspar David Friedrich - De jager in het woud