Fury

Tot op heden is Salman Rushdie (1947) de enige niet-Nederlandstalige schrijver geweest die op uitnodiging van Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) een boekenweekgeschenk schreef. Destijds was er kritiek op de keuze: afgezien van een paar lafhartige verwijzingen naar het Rijksmuseum en een voetbalwedstrijd van het Nederlands elftal (6-1 winst), die doen vermoeden dat CPNB ternauwernood nog aan een subsidievoorwaarde dacht, zie ik de meerwaarde van Woede (originele titel: Fury) voor de Nederlandse literatuur inderdaad niet in.

Het boek overtuigde me sowieso niet. Rushdie is werkelijk een groot schrijver, waarvan hij hier en daar akte geeft, maar in Woede neemt hij teveel hooi op de vork. Het verhaal gaat over de Brits-Indische Malik Solanka, een ‘ideeënhistoricus in ruste en heetgebakerd poppenmaker’ die in New York een celibatair en solitair bestaan leidt. Woede is in zekere zin een tijdbeeld van het prille begin van het millennium, nog vóór de aanslagen van 9/11, waarin het internet, reclame en merchandising in opkomst zijn. Rushdie zou Rushdie echter niet zijn als hij zijn kennis niet op het verhaal zou botvieren, dat inderdaad bol staat van de culturele referenties: van academische nostalgie tot riooljournalistiek, van thriller tot sciencefiction, van India tot de Griekse Oudheid, samengevoegd in verhaallijnen over poppen, moorden, oude mannen met huidhonger en natuurlijk woede.

Hoe had hij zich ooit kunnen verbeelden dat hij helemaal vanzelf gered zou worden door deze geldgekke burcht, dit Gotham City waarin Jokers en Penguins de beest uithingen zonder een Batman (of zelfs een Robin) om hun plannetjes te dwarsbomen, dit Metropolis van kryptoniet waarin geen Superman een voet durfde te zetten, waar overvloed werd aangezien voor rijkdom, en het genot van bezit voor geluk, waar mensen zulke gepolijste levens leidden dat de grote, grove waarheden van het rauwe bestaan waren weggepoetst en gladgewreven, en waarin de zielen van de mensen al zo lang zo ver uiteen waren gedreven dat ze nog maar nauwelijks wisten hoe ze elkaar konden raken; deze stad met zijn legendarische elektriciteit, waarmee de elektrische hekken werden gevoed die waren opgericht tussen mannen en mannen, en ook tussen mannen en vrouwen? Rome ging niet ten onder omdat de legers verzwakt waren maar omdat de Romeinen vergaten wat het betekende Romein te zijn.

De matige zomer was van de ene op de andere dag verdwenen, als een geflopte Broadway-show.

Hij had een moeder nodig, geen waterleidingbedrijf zoals op het Monopoly-bord.