Cory Doctorow is een bekende figuur in de wereld van internet en Silicon Valley. Hij is een activist die strijdt voor het liberaliseren van copyright wetten, is tegen DRM en een voorstander van de Creative Commons organisatie. Geen van zijn boeken zijn dan ook voorzien van DRM of een watermerk. In het voorwoord van dit boek en hier legt hij zijn standpunten hierover uit.

Little Brother is een spannend jeugdverhaal volgens het bekende David-Goliath thema. Veel fantasy en sci-fi boeken volgen dit thema, zeker het YA deel ervan. Dit boek is niet anders, alleen speelt het rebellenverhaal van Little brother tegen Big brother bijna in onze eigen tijd af.
Er zijn slechts enkele afwijkingen, waarvan je je zou kunnen afvragen of die afwijkingen in een paar jaar realiteit zijn. Big Brother gaat natuurlijk over surveillance, controle, bewaking en het monitoren van mensen. Gezichtsherkenning, volgen van kentekens, is nu al aan de orde. Het centraal digitaal volgen van alles wat je met pasjes doet: wat je koopt, waar je het koopt, waar je reist is al bijna realiteit. Het volgen van mensen via camera's en het analyseren van de loop door de gangen van je school: snel, haastig of zenuwachtig, kunnen je verdacht maken en er voor zorgen dat er bewakers op je af komen gerend. Een akelige en verstikkende wereld wordt er in dit boek beschreven, en de manieren waarop mensen erop reageren. De kracht van veel jeugdigen is, dat zij niet in de pas willen lopen en nieuwe dingen willen proberen. Die jeugdige benadering geeft onze maatschappij de energie om te veranderen. Dit boek beschrijft deze kracht van een tegencultuur op een hoopvolle en positieve manier.

Marcus is een gewone scholier in Los Angeles, die het leuk vindt om samen met zijn vrienden computergames te spelen. Hij gaat graag naar school en accepteert gewoon de controle van de school op haar leerlingen. Hij vindt het een sport om wegen te vinden om toch te kunnen spijbelen of de onschuldige dingen te doen die kinderen doen, ook al zijn ze niet geoorloofd. Dat verandert na een terroristische aanslag op een brug waar hij toevallig in de buurt is. In de paniek wordt zijn beste vriend Darryl gewond door een messteek, en omdat Marcus en zijn vrienden hulp voor Darryl zoeken houden ze een voertuig aan. Dit voertuig is echter van de nationale inlichtingendienst, en de vrienden worden door hun plaats en gedrag als verdacht gezien, opgesloten en op een keiharde manier dagenlang op een afgelegen plek apart ondervraagd. Dit incident zet onze held in een rollercoaster van gebeurtenissen. Zijn vriend is verdwenen, hij kan niet leven met de onrechtvaardigheid van wat er is gebeurd. Hij gaat op zoek naar zijn vriend en naar wraak en rechtvaardigheid tegen het grote systeem dat zijn land en de generaties voor hem terwille van de veiligheid heeft opgebouwd. Hij ziet dat dit systeem is doorgeschoten en juist de veiligheid van burgers in gevaar brengt.

Dit verhaal beschrijft daarmee een aantal problemen waarmee onze moderne maatschappij worstelt. Bijvoorbeeld de “profilering” door onze wetshandhavers: het verdacht verklaren van mensen louter omdat ze aan bepaalde kenmerken voldoen. Of het drama van de “false positives”: negenennegentig procent betrouwbaarheid van een controletest betekent wel één procent van zeventien miljoen, dus 170.000 onterechte beschuldigingen. We weten na de toeslagenaffaire wat één onterechte beschuldiging al voor de mensen in de praktijk betekent.

Maar ook technische mogelijkheden worden op een natuurlijke manier verteld. Bijvoorbeeld het versleutelen van berichten, en het kunnen vertrouwen op de identiteit van de afzender zonder certificaat dat door een centrale “trusted” organisatie is afgeleverd, maar door een netwerk van vrienden, een “web of trust”. Het komt allemaal aan de orde en wordt goed uitgelegd in de context van een spannend verhaal. Deze context maakt ook dat je de zin van al deze op het eerste gezicht moeilijke concepten gemakkelijk kunt plaatsen.

Het boek is vooral een spannend verhaal, met heel veel leermomenten. Een echte aanrader. Zeker omdat dit boek gratis is!