Plankton

Nederlands (English below)

Han Voskuil (1926-2008) baseerde zijn boekenreeks Het bureau op zijn dagboekaantekeningen tussen 1957 en 1987, de jaren waarin hij bij het Meertens Instituut in Amsterdam werkte als hoofd van de afdeling Volkskunde. Net als velen voor mij was ik nogal verrukt van de eerste twee delen, maar bij Plankton, het derde deel, miste ik een zekere ontwikkeling: de beslommeringen van Voskuils alter ego Maarten Koning zijn grappig en geven een mooi beeld van de jaren zeventig waarin dit deel zich afspeelt, maar worden ook steeds voorspelbaarder. In tegenstelling tot wat de flaptekst belooft, is van grote gebeurtenissen in de buitenwereld weinig merkbaar: de schrijver isoleert het leven van zijn hoofdpersoon juist, waardoor Plankton net als [b:Vuile handen|2797125|Vuile handen (Het Bureau #2)|J.J. Voskuil|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1593426462l/2797125.SY75.jpg|2822899] meer weg heeft van Toen was geluk nog heel gewoon.

‘Wat doen jullie op oudejaarsavond?’ vroeg Ad. Hij schraapte zijn keel, zijn stem klonk wat onnatuurlijk.
‘Mijn schoonmoeder is er,’ antwoordde Maarten. ‘Er worden oliebollen gebakken, we drinken bisschopwijn en we spelen Mens erger je niet.’

Maarten en zijn collega’s bespreken de veranderende mores met elkaar – wat moet je vinden van een huurder die ongetrouwd met een vrouw samenwoont? – terwijl ze hun tijd vullen met het opzetten van een trefwoordencatalogus over de ‘cultuur van het dagelijks leven’, van boerenkarren en spijsvetten tot schommelwiegen en vrouwenhemden. Als we Voskuil mochten geloven, dan zouden de eigenzinnige, stuurse medewerkers van het instituut hun tijd liever verdoen met haarkloverij en principiële patstellingen dan met het behalen van doelen. Voskuil schreef echter wel sterk vanuit zijn eigen waarneming: naast Maartens vastberadenheid komen het opportunisme van Anton Beerta en de redeloosheid van zijn vriendin Nicolien er karig van af. In een later interview meenden Voskuils oud-collega’s zich nadrukkelijk niet te herkennen in het beeld dat de schrijver van het instituut schetst.

In de hoop later weer zin te krijgen, schuif ik de volgende delen voor me uit.

Onderweg naar huis, in het donker, had hij de pest in. Hij vond dat hij nergens voor deugde, ongeschikt voor welk menselijk contact dan ook. De dag zou eindigen zoals hij begonnen was. Hij was moe. Hij vond het leven zinloos.

English

Han Voskuil worked at a research institute for Dutch culture between 1957 and 1987. In the 1990s he wrote a series about these years based on his diaries: Het bureau (the title could be translated as The office, although the humor is quite different from the internationally known television series). I enjoyed the first three parts, which are not only very funny, but also provide a glimpse into what life was like in the late 1950s, 1960s and 1970s. I will save the rest for later though, as the books can be interchanged.