Capitalism is, indeed, in crisis. But the good news is that we can do better. We know from the past that public and private actors can come together to do extraordinary things.

Mariana Mazzucato (1968) is één van de toonaangevende economen op het internationale forum. In Mission economy stelt ze de keerzijde van het kapitalisme aan de kaak, die volgens haar het gevolg is van een verkeerde rolverdeling tussen overheid en bedrijfsleven. Het vertrouwen in het bedrijfsleven om maatschappelijke problemen op te lossen is volgens Mazzucato onterecht. Privatisering en het uitbesteden van overheidsprojecten hebben niet geleid tot meer efficiëntie, maar juist tot hogere kosten, slechtere dienstverlening, selectievere aanbesteding en een systeem waarin beloningen ten goede komen aan de private sector en de risico’s op last van de samenleving. Doordat bedrijven in de huidige, op winst gerichte economie ieder voor zich werken, scheppen ze bovendien nieuwe maatschappelijke problemen, variërend van overbevissing tot ruimteafval. De overheid is in wezen de enige organisatie die in staat is om grootschalige publieke projecten aan te pakken, aldus Mazzucato.Wat Mission economy onderscheidt van andere boeken over dit onderwerp, is dat Mazzucato zich richt op de taak waarvoor de overheid staat. Door te verwijzen naar succesvolle overheidsprojecten uit het verleden, zoals de New Deal van Roosevelt en de missie van Kennedy om een man op de maan te laten landen, wil ze laten zien dat het mogelijk is dat overheid en bedrijfsleven gezamenlijk voor verandering zorgen. Wat innovatie mogelijk en succesvol maakte, zo stelt Mazzucato, was “leadership by a government that had a vision, took risks to achieve it, put its money where its mouth was and collaborated widely with organizations willing to help”. En passant gaat ze daarbij in op de spin-offtechnologie die voortkwam uit het Apollo 11-project en de samenleving als zodanig ten goede kwam.Uiteindelijk komt Mazzucato tot zeven principes voor een politieke economie, die ik schandalig kort door de bocht samenvat als: (1) Het bedrijfsleven, overheden en de samenleving zijn samen verantwoordelijk voor het creëren van waarde. De overheid staat niet in dienst van het bedrijfsleven, maar is medebepalend voor wat van waarde is door publieke doelen na te streven. (2) Het overheidsbeleid moet niet gericht zijn op marktfalen, maar op het scheppen en vormgeven van markten. (3) Om gemeenschappelijke doelen te bereiken moeten organisaties gericht zijn op samenwerking in plaats van concurrentie en in staat zijn om zowel de lusten als de lasten te delen. (4) De overheid moet zich bovenal afvragen wat de samenleving nodig heeft; het kostenplaatje zegt lang niet alles. (5) Als het creëren van waarde de uitkomst is van een gemeenschappelijke inspanning, dan moeten de opbrengsten ook eerlijk worden verdeeld. (6) Beslissingen van aandeelhouders moeten alle partijen ten goede komen. (7) Alle betrokkenen moeten in staat zijn deel te nemen aan grote beslissingen. (Of andersom geredeneerd: de samenleving vraagt om actieve burgers die betrokken zijn bij het publieke debat.)Mission economy blinkt uit in optimisme. Het biedt naast kritiek ook een alternatief, al gaat het slechts om een begin van een omslag van een cultureel, economisch en sociaal ingebed systeem. Mazzucato erkent dat sociale missies, zoals het tegengaan van armoede of het klimaatprobleem, veel meer vragen dan een technische missie als de maanlanding. De passages over het implementeren van missie-gedreven projecten vond ik meer weghebben van een ‘doeboek’ voor ambtenaren, al waardeer ik de poging om ook dit aspect te betrekken. Al met al biedt Mazzucato vooral veel inspiratie voor politici, ambtenaren, economen en wie er verder maar luisteren wil.

The task is neither to pick winners nor to give unconditional handouts, subsidies and guarantees, but to pick the willing.