RexLegendi reviewed The Unbearable Lightness of Being by Milan Kundera
Review of 'The Unbearable Lightness of Being' on 'Goodreads'
3 stars
Nederlands (English below)
Een jaar of vijf geleden stuitte ik op [b:Denkende romans|49022492|Denkende romans. Literatuur en de filosofie van mens en cultuur.|Jeroen Vanheste|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1606804564l/49022492.SX50.jpg|68824410], waarin Jeroen Vanheste de filosofie in de literatuur bespreekt op basis van twaalf schrijvers. Hoewel het hoofdstuk over Milan Kundera en de titel van diens bekendste werk me aanspraken, heb ik The unbearable lightness of being (1984) lang op de (digitale) plank laten liggen.
Ik vond de filosofische aspecten aanmerkelijk interessanter dan het verhaal. Dat gaat hoofdzakelijk over Tomas en Tereza, die ondanks hun zwalkende huwelijk bij elkaar blijven, zelfs als dat betekent dat Tomas zijn loopbaan als arts in Zwitserland moet opgeven om terug te keren naar het communistische Tsjechoslowakije. Dat hij ondertussen van affaire naar affaire hobbelt, leidt niet tot diepe spijt: To assuage Tereza’s sufferings, he married her […] and gave her a puppy.
Buiten de beslommeringen om speelt Kundera met …
Nederlands (English below)
Een jaar of vijf geleden stuitte ik op [b:Denkende romans|49022492|Denkende romans. Literatuur en de filosofie van mens en cultuur.|Jeroen Vanheste|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1606804564l/49022492.SX50.jpg|68824410], waarin Jeroen Vanheste de filosofie in de literatuur bespreekt op basis van twaalf schrijvers. Hoewel het hoofdstuk over Milan Kundera en de titel van diens bekendste werk me aanspraken, heb ik The unbearable lightness of being (1984) lang op de (digitale) plank laten liggen.
Ik vond de filosofische aspecten aanmerkelijk interessanter dan het verhaal. Dat gaat hoofdzakelijk over Tomas en Tereza, die ondanks hun zwalkende huwelijk bij elkaar blijven, zelfs als dat betekent dat Tomas zijn loopbaan als arts in Zwitserland moet opgeven om terug te keren naar het communistische Tsjechoslowakije. Dat hij ondertussen van affaire naar affaire hobbelt, leidt niet tot diepe spijt: To assuage Tereza’s sufferings, he married her […] and gave her a puppy.
Buiten de beslommeringen om speelt Kundera met opvattingen over de zin van het leven en vrijheid. Verwijzend naar Nietzsche schrijft hij over de idea of eternal return: alles dat zich slechts één keer afspeelt en zich niet herhaalt, is als een schaduw: het heeft geen gewicht en is op voorhand dood. Schoonheid en verdriet blijven zonder betekenis.
If the French Revolution were to recur eternally, French historians would be less proud of Robespierre. But because they deal with something that will not return, the bloody years of the Revolution have turned into mere words, theories, and discussions, have become lighter than feathers, frightening no one. […] In the sunset of dissolution, everything is illuminated by the aura of nostalgia, even the guillotine.
De lezer kan de verwijzing zien als een uitnodiging om zowel de geschiedenis (in dit geval de Praagse Lente en de Russische inval van 1968) als het dagelijks leven (hier het huwelijk) in dit licht te plaatsen. Omdat mensen slechts één keer leven en dus niks hebben om te vergelijken, zijn zij gebonden aan een ondraaglijke lichtheid. Daartegenover staat dat zij verhalen gebruiken om het leven in te vullen en in te kleuren.
This symmetrical composition – the same motif appears at the beginning and at the end – may seem quite ‘novelistic’ to you, and I am willing to agree, but only on condition that you refrain from reading such notions as ‘fictive’, ‘fabricated’, and ‘untrue to life’ into the word ‘novelistic’. Because human lives are composed in precisely such a fashion.
Kundera maakt duidelijk dat mensen in het Oostblok ‘ook maar gewoon mensen waren’. In het laatste hoofdstuk over Tereza en haar hondje Karenin – [b:Anna Karenina|41136187|Anna Karenina|Leo Tolstoy|https://i.gr-assets.com/images/S/compressed.photo.goodreads.com/books/1534181268l/41136187.SY75.jpg|2507928] komt herhaaldelijk terug – is zelfs een anti-speciësistisch pleidooi te ontwaren. (Hier moest ik mijn ergernis voor de personages wel onderdrukken.) Ten slotte kon ik Kundera’s opmerkingen over kitsch goed waarderen, die evengoed zijn toe te passen op communistische of kapitalistische propaganda of de manier waarop de elite zich tracht te schikken naar het regime, als op sociale media in de eenentwintigste eeuw.
[…] kitsch is the absolute denial of shit, in both the literal and the figurative senses of the word; kitsch excludes everything from its purview which is essentially unacceptable in human existence.
English
Frankly, I mostly appreciated The unbearable lightness of being because of Milan Kundera’s flirtation with Nietzsche’s idea of eternal return. The story of Tomas and Tereza, husband and wife, annoyed me, as do most stories about marriage, but Kundera’s attempt to question the significance of both historic and personal events is well worth the effort.