Oorlog en terpentijn

Er is een leven voor Oorlog en terpentijn en een leven na. Na het lezen van Stefan Hertmans’ epos over zijn Gentse grootvader ben ik blij te kunnen zeggen: het leven na is een mooier leven.

Hoewel het geenszins een foutloos boek is - daarvoor wordt een iets te rooskleurig beeld neergezet van een familielid dat de schrijver dierbaar was - merk je dat Hertmans met inkt in zijn bloed is geboren. Zijn woorden vloeien als de penseelstreken van zijn grootvader ooit gedaan hebben, en al deze woorden zijn zorgvuldig gekozen en achter elkaar gezet; het schilderspalet van een woordkunstenaar.

Oorlog en terpentijn is een immaterieel monument aan het leven van Hertmans’ grootvader Urbain Martien, die de Grote Oorlog overleefde. In het eerste deel wordt het (dikwijls straatarme) leven van de grootvader als schilder uit de doeken gedaan, het tweede (en meest problematische) deel gaat over zijn rol in de loopgraven op de IJzervlakte. Het derde en laatste deel vertelt over zijn leven na die verwoestende oorlog. Hertmans heeft zich tijdens het schrijven van deze roman op twee cahiers met persoonlijke notities van zijn grootvader gebaseerd: een summiere beschrijving van een enerverend leven, waardoor er veel ruimte voor speculatie overblijft. Spijtig genoeg gaat Hertmans in mijn optiek daarin soms te ver door zijn grootvader op zijn woord te geloven. Tegen de tijd dat Hertmans aan dit boek begon, was er niemand meer in leven om de heldhaftige verhalen te verifiëren.

Evengoed heb ik dit boek verslonden. Het is gewoonweg te mooi opgeschreven om volledig afbreuk te doen aan de geloofwaardigheid.