Uit het leven van een hond

‘Licht breidt zich rechtlijnig uit, leerde hij bij natuurkunde. Hetzelfde geldt voor de tijd en het verbaast hem niet dat de twee verknoopt zijn in het lichtjaar – een maat die op slag duidelijk maakt dat sommige afstanden niet meer overbrugd kunnen worden.’ (p. 40)

‘Groots in zijn eenvoud’ noemde Volkskrant-literatuurcriticus Bo van Houwelingen het jongste boek van Sander Kollaard, Uit het leven van een hond, in het juryrapport van de Libris Literatuur Prijs 2020 (zijsprongetje: is “Literatuurprijs” niet één woord?). Daar valt niet op af te dingen. In slechts 156 pagina’s weet Kollaard te overtuigen met een beschrijving van een dag uit het leven van Henk van Doorn, IC-verpleegkundige, en zijn hondje Schurk. Niet bijzonders, hoor ik je nu denken, en dat klopt: het verhaal is niets bijzonders. Des te knapper dat het zo’n vrolijk stemmend en tot nadenken aanzettend boek is geworden. Inderdaad: groots in zijn eenvoud.

Een poosje terug signeerde Sander Kollaard bij Boekhandel Praamstra te Deventer. Ik liet mijn exemplaar, dat ik al eerder bij dezelfde winkel had aangeschaft, signeren en maakte kennis met Kollaard. Als dank voor zijn komst kreeg Kollaard van de eigenaar van Praamstra een tasje met “goodies” mee, waaronder mijn eigen boek, Maanscherf. Dus Sander Kollaard, winnaar van Libris Literatuur Prijs 2020, is in het bezit van mijn debuutroman: hoe tof is dat? En nu maar nederig wachten op het oordeel.

Leuke anekdote even terzijde, het is mij wel duidelijk waarom Uit het leven van een hond er met de prijs vandoor is gegaan. Het is een gloedvol verhaal, geschreven met een sympathieke en (af en toe net iets té) geestige pen. Een puntgaaf verhaal dat de gewone man – me dunkt dat de naam ‘Henk’ niet uit de lucht gegrepen is – niet centraal stelt en daar geen doekjes om windt: het (leven) is wat het is en daar moet de lezer het mee doen. Geen kunstgrepen, geen bellen en toeters om het oersimpele verhaal aan te dikken of een eigenaardig vleugje spektakel mee te geven, en dat is de kracht van dit boek. Tel daar de verfijnde schrijfstijl bij op, de beklijvende karakters, de filosofische mijmeringen, heerlijke one-liners, de dialogen vol humor en empathie en je hebt een sprankelende roman te pakken.

Een waardige winnaar van de Libris Literatuur Prijs dus, maar is het dan perfect in mijn ogen? Dat nét niet. Nu wil ik Kollaards prestatie geenszins onderwaarderen, maar zoals ik al eerder liet vallen sloeg de alwetende verteller in dit boek naar mijn smaak soms een iets té jolige toon aan. Ook deed de herhaaldelijke nadruk op Henks behoefte om (Mia) te penetreren, de verwoording daarvan, wat studentikoos aan; op sommige punten is het een puberaal boek, mijns inziens.

Tot slot moet ik, als opgeleid vormgever, mijn beklag doen over de vormgeving – ja, ik zie boeken als een totaalproduct en vormgeving neem ik dan ook mee in mijn recensie. Het is me een raadsel waarom voor een onscherpe afbeelding als deze is gekozen, buiten het overduidelijke aspect (hond, check; man, check)... Er zal vast een gedachte achter zitten – het sluit aan bij de eenvoud van het verhaal? – maar de omslag nodigt niet uit tot oppakken, laat staan lezen. Door de discrepantie tussen de Lebensbejahung waarmee en waarover Sander Kollaard schrijft en de koude, grauwe grafische vormgeving waarin het levenslustige verhaal van Kollaard verpakt is, krijg je al gauw de indruk dat de vormgeving óf veel te haastig in elkaar is geflanst óf de vormgever het verhaal niet heeft gelezen en voorbij is gegaan aan de essentie van het boek. Beide scenario’s zijn laakbaar.