User Profile

Το κόμμα που ίδρυσε ο Καρατζαφέρης και με το οποίο πέτυχε βουλευτική και ευρωβουλευτική εκπροσώπηση, είχε διαφοροποιημένα κάποια χαρακτηριστικά σε σχέση με τα δυτικοευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα. Καταρχήν, όπως αναφέρει ο Δ.Ψαρράς στην εξαιρετική του εργασία, ο ίδιος -αν και ξεκίνησε να παρεμβαίνει ως φιλοβασιλικός- η ανάδειξή του έγινε μέσα στη Νέα Δημοκρατία (και όχι αυτόνομα), της οποίας αποτέλεσε σημαντικό στέλεχος. Ακροδεξιός από πάντα, όχι σαφώς τοποθετημένος σε κάποιο ιδεολογικό ρέυμα της άκρας Δεξιάς (σαν εκείνα της Ευρώπης), κατά κάποιο τρόπο αυτονομήθηκε από το "μαντρί" (ρήση του Αβέρωφ) εξελίσσοντας την αρμοδιότητα που είχε σε αυτό: να κάνει ρεπορτάζ κατά του ΠαΣοΚ. Με τη χορήγηση τηλεοπτικής άδειας από τον Κ.Μητσοτάκη (που τον προώθησε όσο κανείς άλλος) άρχισε σιγά σιγά να παίζει αυτόνομο ρόλο και να συσπειρώνει γύρω του "προσωπικότητες του χώρου" και να εκφράζει την ακροδεξιά πτέρυγα της ΝΔ. Το φιλόξενο σε ρατσιστικές, αντισημιτικές, νεοφασιστικές και αντικομμουνιστικές "διαλέξεις" κανάλι του άρχισε να διαμορφώνει τη μαγιά στελεχών-υπηκόων του που θα αποτελούσαν τον μελλοντικό πυρήνα του σχηματισμού που φιλοδοξούσε να ηγηθεί.

Στην πραγματικότητα -και το τονίζει ο Ψαρράς- το ΛάΟΣ ήταν ένα τηλε-κόμμα. Ένα κόμμα που στήθηκε πάνω σε ένα τηλεοπτικό κανάλι και γαλουχούσε τους οπαδούς του μέσω τηλεοπτικών εκπομπών "διαλόγου", κηρύγματος και τηλεπωλήσεων εθνικιστικών και ανοιχτά φασιστικών βιβλίων. Ο Καρατζαφέρης δεν ήταν κάτι άλλο από διευθυντής του κόμματος, μια και τα όργανα του κόμματος (με στελέχη εν πολλοίς διορισμένα από τον ίδιο) δεν λειτουργούσαν. Όμως στην Ελλάδα ήρθε και κάλυψε έναν πολιτικό χώρο που τότε βολόδερνε, έναν χώρο που την εποχή που ο Καρατζαφέρης αυτονομήθηκε, στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες σημείωνε εκλογικές επιτυχίες. Και γι' αυτό (σε συνδυασμό με τις διαφημιστικές του ικανότητες, λέει ο Ψαρράς) γνώρισε κι ο ίδιος επιτυχία.

Το βιβλίο πιάνει όλη τη διαδρομή του και δεν είναι τυχαίο ότι δεν μιλάει για την ιστορία του ΛάΟΣ ή της ελληνικής ακροδεξιάς, αλλά για του προσώπου που της ηγήθηκε την πρώτη δεκαετία του 2000, διότι ακριβώς ήταν τόσο προσωποκεντρικό το πολιτικό του κόμμα και το ίδιο κουβάλησε και όλες τις παλινωδίες που τον χαρακτήριζαν. Πολύ σωστά ο Ψαρράς δεν εγκλωβίζεται στα σχήματα που περιέγραψαν πολιτικοί αναλυτές την ακροδεξιά στην Ευρώπη. Υπάρχει ιδιαιτερότητα εδώ. Και μια ιδιαιτερότητα που σημειώνει ο συγγραφέας είναι ότι ήταν το μόνο κόμμα που στο καταστατικό του περιείχε (δύο φορές) τη λέξη "μαλάκας".

«Να ξανακάνω από μέσα, ο,τι οι αρχαιολόγοι του ΧΙΧ κάναν απ' εξω» (σελ.353)

Η μεγάλη γαλλιδα συγγραφέας -ή πρώτη που έσπασε το άβατο στη Γαλλική Ακαδημία- ξεκίνησε να γράφει το παρόν μνημειώδες έργο σε πολύ μικρή ηλικία, ανάμεσα στα είκοσι και στα είκοσι τρία της, ανάμεσα στο 1924 και 1926.

«Εν πάση περιπτώσει, είμουνα πάρα πολύ νέα. Υπάρχουν βιβλία που δεν πρέπει να τολμάμε, πριν περάσουμε τα σαράντα. Πριν απ' αυτήν την ηλικία, κινδυνεύουμε να παραγνωρίσουμε την ύπαρξη των μεγάλων φυσικών συνόρων που χωρίζουν, από άτομο σε άτομο, από αιώνα σε αιώνα, την ατέλειωτη ποικιλία των πλασμάτων [...]» (σελ.349)

Το τελείωσε, δουλεύοντάς το ανά περιόδους και ψάχνοντας παράλληλα την ιστοριογραφία το 1951.

«Μου χρειάστηκαν ολ' αυτά τα χρόνια για να μάθω να υπολογίζω με ακρίβεια τις αποστάσεις ανάμεσα στον αυτοκράτορα και σε μας» (σελ.349)
Θεωρώ ότι μέσω αυτού του έργου στοχάστηκε πάνω σε πολλά πράγματα. Εντούτοις δεν είναι αυτή η κατεύθυνση της γραφής της• είναι να μεταφερθεί πλήρως σε μια μακρινή και τόσο διαφορετική εποχή και να την περιγράψει με την ματιά του τότε -όχι με την ματιά του σήμερα- μέσα από την πένα ενός ονομαστού ρωμαίου αυτοκράτορα, του γνωστού μας ειδικά στην Ελλαδα Αδριανού. Να μας κάνει να γνωρίσουμε έναν άνθρωπο σαν να ζούσαμε στους καιρούς του. Μεγάλο λογοτεχνικο επίτευγμα. Όπως έγραψε η ίδια:

«Να διαλέξω τη στιγμή που ο άνθρωπος που έζησε αυτήν την ύπαρξη, τη ζύγιασε, την εξέτασε, στάθηκε, έστω και για μια στιγμή, ικανός να την κρίνει. Να το κάνω έτσι ώστε να βρεθεί αντιμέτωπος με τη ζωή του από την ίδια θέση με μας» (σελ.348), όπως την συμπλήρωσε και καθόρισε η ιστορία.

Το βιβλίο έχει τη μορφή επιστολής προς τον Μάρκο Αυρήλιο, αυτόν που ο Αδριανός όρισε διάδοχο του διαδόχου του και αποτελεί τα απομνημονεύματά του, όπως θα γράφονταν από το ίδιο με βάση την ιστορική έρευνα (διανθισμένη με περιστατικά επινόησης της συγγραφέως). Η ίδια, στις σημειώσεις που ακολουθούν τα «απομνημονεύματα» αναφέρει αναλυτικά τι επινόησε και τι χρησιμοποίησε από τις διάφορες (πάρα πολλές) πηγές της και μας δίνει και ένα αδρό περίγραμμα της προσωπικότητάς του.

Η αφήγηση ξεδιπλώνει όλα τα έργα και ημέρες του Αδριανού, και ουσιαστικά την ενήλικη ζωή του που σημαδεύεται καίρια από τρεις περιοδους-γεγονότα: την ανάρρησή του στην εξουσία, την απώλεια του ευνοούμενού του Αντίνοου και την αρρώστια του στην ηλικία των εξήντα, οπότε και φέρεται πως συντάσσει τα απομνημονεύματα. Είναι μια πάρα πολύ πυκνή αφήγηση με τα θέματα που τονίζει ο Αδριανός να διαδέχονται το ένα το άλλο με τρόπο σχεδόν χαοτικό, δηλαδή χωρίς να φαίνεται ότι έχει κάποια δομή επεξεργασμένη στο μυαλό του, αν και τηρεί συμβατικά μια χρονολογική σειρά, μια αφήγηση δύσκολη για να διαβαστεί. Περιέχει όμως μέσα της τόνους ιστορικής γνώσης και μυθιστορηματικής φαντασίας.

Καλή απόδοση και της ιστορίας του ομώνυμου μυθιστορήματος και του «γοτθικού» χαρακτήρα του. Τα σκούρα και σκοτεινά του καρέ κυριαρχούν απόλυτα, όμως σε σημείο κάποιες φορές να μην διακρίνεις ακριβώς τι δείχνει ή τι θέλει να δείξει το σκίτσο. Πολλά απ' αυτά είναι εκπληκτικά.
Ο γάλλος σκιτσογράφος αποδίδει ικανοποιητικά το δράμα του Δρα Φρανκενστάιν, αλλά περισσότερο του "πλάσματος" (τα εμβόλιμα καρέ που αυτό κατασκοπεύει από την τρύπα στον ξύλινο τοίχο την οικογένεια που του μαθαίνει -χωρίς εκείνη να το αντιλαμβάνεται- τι είναι οικογενειακή ευτυχία είναι εξαιρετικά). Ένα στοιχείο που υπονομεύει το έργο είναι οι καρτουνίστικες όψεις ορισμένων εκ των πρωταγωνιστών, με τα μεγάλα μάτια, αλλά και οι ίδιες οι εκφράσεις των ανθρώπων, τις οποίες πάντως προσπαθεί να τονίσει με ζουμ-καρέ. Το δυνατό όμως σημείο του σκιτσογράφου είναι οι τόποι και τα τοπία: το αμφιθέατρο του Ίνγκολσταντ, η απομονωμένη αγροικία στη Σκωτία, το μάυρο δάσος, το εσωτερικό του σπιτιού του τυφλού γέρου, η ταβέρνα και πολλά άλλα.

Η περιπέτεια "Ο Τεν-Τεν στη χώρα των Σοβιέτ" δεν έχει το στυλ των υπολοίπων περιπετειών του δημοφιλούς ήρωα των κόμικς. Είναι μια ιστορία, αρκετά πρόχειρη, που στήθηκε πάνω στο βιβλίο του βέλγου πρέσβη στη Μόσχα, και βασικά πάνω σε μύθους που αυτός επινόησε για λόγους προπαγάνδας: ότι οι μπολσεβίκοι ηγέτες άρπαξαν τον πλούτο του σοβιετικού λαού για ίδιον ώφελος καταδικάζοντάς τον στην πείνα, ότι οι εκλογές γίνονται υπό την απειλή όπλων κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας και ότι η βιομηχανική πρόοδος είναι μια φούσκα.

Είναι μια από τις τρεις ιστορίες που παρήγγειλε ο διευθυντής της υπερσυντηρητικής φιλοβασιλικής βελγικής εφημερίδας «Ο Εικοστός Αιών», αβάς Νορμπέρ Βαλλέζ στον εικοσιδυάχρονο τότε Ερζέ για μια εξ ' απαλών ονύχων προπαγάνδα ρατσιστική («Ο Τεν Τεν στο Βέλγιο»), «αντιπλουτοκρατική» («Ο Τεν Τεν στην Αμερική») και αντικομμουνιστική («Ο Τεν Τεν στη χώρα των Σοβιέτ»). Οι τρεις ιστορίες δημοσιεύτηκαν στο παιδικό ένθετο.

Ο Νορμπέρ Βαλλέζ ερευνήθηκε μετά τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο για συνεργασίας με τον ναζί κατακτητή και φυλακίστηκε μέχρι το 1950. Δύο χρόνια μετά πέθανε. Ο Ερζέ επίσης ανακρίθηκε, αλλά αφέθηκε. Άλλαξε έκτοτε στυλ. Ένας άλλος γνωστός ρεπόρτερ της εφημεριδας, συνάδελφος του Ερζέ, από τον οποίον λέχθηκε ότι εμπνεύστηκε την προσωπικότητα του Τεν Τεν, ήταν ο μετέπειτα εγκληματίας πολέμου, διοικητής των βελγικών Ες-Ες Λεόν Ντεγκρέλλ.

Τεχνικά, το σκίτσο είναι πολύ υποδεέστερο από το συνηθισμένο του Ερζέ, η πλοκή αφελής και η δράση επαναλαμβανόμενη και κουραστική. Η πλέον απαράδεκτη ιστορία του γνωστού κομίστα, ακόμα κι αν δεν ήταν πιο πολύ προπαγάνδα ξερή. Μεγάλες σπόντες και για τη Δημοκρατία της Βαϊμαρης. Ναι, αλλά μετά; Μια χαρά ε;

Θεμιστοκλής Τσάτσος του Κόμματος Φιλελευθέρων το 1945, υπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας: "Από διεθνούς απόψεως, ο σχηματισμός των ταγμάτων ασφαλείας απετέλει ενίσχυσιν της γερμανικής δυνάμεως. Από ελληνικής όμως απόψεως, επειδή υφίστατο εσωτερικός κίνδυνος, ο οποίος έδει να εξουδετερωθή, νομίζω ότι οι δημιουργήσαντες τα τάγματα ασφαλείας δεν ενεφορούντο από προδοτικήν διάθεσιν'. (σελ.100)

1945...Τα τάγματα ασφαλείας ενσωματώνονται στον κρατικό μηχανισμό...
Η μελέτη του Τάσου Κωστόπουλου είναι μια πλήρης μελέτη για το φαινόμενο του ταγματασφαλισμού, την αξιοποίησή του από το Γ' Ράιχ αρχικά και από το ελληνικό κράτος στη συνέχεια, η οποία εξετάζει όλες τις παραμέτρους: Τις συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκαν, τα πολλά και διαφορετικά κίνητρα για την ένταξη σε αυτά, τη δράση αυτή καθαυτή και στη συνέχεια τις προσπάθειες να δοθεί άφεση αμαρτιών στην προδοσία και να αξιοποιηθεί το δυναμικό αυτό, όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και πολιτικά. Εξετάζει τις φάσεις που πέρασε ο αναθεωρητισμός της ιστορίας στο μεταπολεμικό ελληνικό κράτος και παραθέτει πλούσιες λεπτομέρειες για τη δράση ποικιλώνυμων προσωπικοτήτων του ταγματασφαλιτισμού. Με πάρα πολλές βιβλιογραφικές παραπομπές από κάθε ιδεολογικής απόχρωσης στρατόπεδο, τεκμηριώνει αυτό το οποίο επί δεκαετίες σπάνιζε στον δημόσιο λόγο, είτε λόγω ενοχών είτε λόγω απαγόρευσης.

Ο "Νουρεντίν Μπόμπα", ένα εξαιρετικό δείγμα της (στρατευμένης) τέχνης του Στρατή Τσίρκα, είναι ένα μυθιστόρημα-προσφορά στον αιγυπτιακό λαό, μέρος του οποίου υπήρξε. Είναι η αφήγηση ενός έλληνα αιγυπτιώτη μηχανικού, του Πολύβιου, για τα έργα και τις ημέρες του θρυλικού ληστή Νουρ(εντίν) Μπόμπα και την αποτυχημένη αντιαποικιακή εξέγερση του 1919. Οι εγγλέζοι αποικιοκράτες εκδιώχτηκαν τελικά όταν ο λαός πράγματι έλαβε όπλα, επί των ημερών του Νάσερ το 1956. Τότε ήταν που γράφτηκε και η νουβέλα.

Η όμορφη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Τσίρκας ντύνει μια πολύπλοκη αφήγηση, τόσο πολύπλοκη όση και η πολυεθνική πολυθρησκευτική κοινωνία της Αιγύπτου της δεκαετίας του '20 και εδώ βρίσκεται η ουσία της σκέψης του Τσίρκα: δεν μπορούμε να δούμε απλοποιητικά τα κοινωνικά φαινόμενα. Οι συμμαχίες είναι ετερογενείς, οι στάσεις των κοινοτήτων όχι ενιαίες (πχ ο βιομήχανος Ροζάκης καρφώνει τον Μπόμπα, ο μηχανικός Πολύβιος είναι μαζί του), ο ανταγωνισμός υπαρκτός σε κάθε επίπεδο (ταξικό, εθνικό).

Η πλοκή είναι απλή: κάποιος αφηγείται και από το παρόν πάμε στο παρελθόν. Οι πρώτες σελίδες έρχονται να εξηγήσουν όλο το υπόλοιπο. Μέσα από την αφήγηση ανακαλύπτουμε μια κοινωνία που απέχει παρασάγγας από την εικόνα που έχει η Δύση γι' αυτήν. Ο Τσίρκας όμως ήταν ο κατάλληλος για να την αναδείξει.

["Πέδρο, έχεις καταλάβει γιατί σε βοήθησαν οι φάλαινες και δεν αμύνθηκαν νωρίτερα;"
Ο Πέδρο Τσίκο απάντησε χωρίς να σηκώσει το βλέμμα του απ' τη θάλασσα.
"Τ' αφεντικό μου θα σου 'χει πει ότι είμαι απ' τη φυλή των Αλακαλούφε. Γεννήθηκα στη θάλασσα και ξέρω ότι υπάρχουν πράγματα που δεν παίρνουν εξήγηση. Γίνονται, τίποτ' άλλο. Οι δικοί μου, αυτοί οι λίγοι που μένουν, λένε με σιγουριά ότι οι φάλαινες δεν ξέρουν ν' αμυνθούν κι ότι είναι τα μόνα πονόψυχα ζώα. Όταν έριξα τη βάρκα και τράβηξα κουπί μέχρι το φαλαινοθηρικό, ήξερα ότι το πλήρωμα θα μου έκανε επίθεση κι ότι οι φάλαινες, βλεποντάς με ανυπεράσπιστο, δεν θα δισταζαννα τρέξουν για να με βοηθήσουν. Έτσι κι έγινε. Με συμπόνεσαν."]
(σελ.122)

Ωραίο μυθιστόρημα (άλλο ένα!) με θέμα οικολογικό: Η επιστροφή του Σεπούλβεντα στη Χιλή μετά από δεκαπέντε χρόνια εξορίας από τη χούντα του Πινοσέτ για να αποκαλύψει δημοσιογραφικά την παράνομη φαλαινοθηρία (των Ιαπώνων). Συνεργάτης της Γκρηνπής τον καιρό εκείνον (1989) ο αγαπημένος χιλιανός συγγραφέας γράφει παράλληλα τις πρώτες αναμνήσεις του από τη Γη του Πυρός όταν ταξίδεψε μόνος του εκεί σε ηλικία 16 χρονών (!), για τη γενοκτονία των ινδιάνικων φυλών, για την εξαφάνιση των φαλαινών και τις πρακτικές των μεγάλων εταιιριών φαλαινοθηρίας, αλλά και για τους ντόπιους ναυτικούς εκεί.

[ Έγραψε:"Θλιβερές ερημιές όπου ο θάνατος πιο πολύ απ' τη ζωή μοιάζει να είναι ο απόλυτος κυρίαρχος". Δεν κατάλαβε τίποτα και γι' αυτό είπε ψέματα, σαν σωστός εγγλέζος Λεγόταν Κάρολος Δαρβίνος.] (σελ.108)

Ανάμικτες σκέψεις για το βιβλίο του Τριβιζά. Από την μια μεγάλα νοήματα και ιδιαίτερα διδακτικά για ένα παιδί και από την άλλη φτωχή γραφή από λογοτεχνικής άποψης. Προκρίνω το πρώτο. Το βιβλίο μιλάει για τον φασισμό, η όλη ιστορία της επιχείρησης αφανισμού των μαύρων γατών (και στη συνέχεια των υπολοίπων, που θυμίζει τη γνωστή ρήση "πρώτα πήραν τους κομμουνιστές και δεν μίλησα, μετά τους συνδικαλιστές και πάλι δεν μίλησα, στο τέλος εμένα και δεν υπήρχε κανείς να διαμαρτυρηθεί") αντιστοιχεί στις διώξεις των εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς, διώξεις που ξεκίνησαν από τους Νόμους της Νυρεμβέργης και κατέληξαν στην γενοκτονία, το Ολοκαύτωμα. Ο Τριβιζάς- κι εκεί είναι το πιο ενδιαφέρον σημείο ίσως- τονίζει πολύ την στάση του κόσμου μπροστά στις εντολές της εξουσίας. Προσεγγίζει με ωραίο τρόπο και την στάση των θυμάτων, η οποία ποικίλει: όπως ακριβώς έγινε και στη Γερμανία. Επίσης την ευκολία εξάπλωσης του ρατσιστικού δηλητηρίου (όταν δεν υπάρχει βέβαια αντίλογος, σημείο που ο Τριβιζάς παραλείπει να αναφέρει).
Η ιδέα να παρουσιάζει τις θανατώσεις των γατών με ρεαλιστικό και φρικώδη τρόπο, προκαλούν φόβο σε παιδιά, αλλά προσθέτουν στο κλίμα βαρβαρότητας που περιγράφει το βιβλίο. Δεν συμφωνώ με τέτοια προσέγγιση, για αυτό και θεωρώ φτωχή τη γραφή του, "εύκολη". Αξίζει σίγουρα όμως να διαβαστεί.

Πιο πολύ ένας φιλοσοφικός στοχασμός, παρά ποίηση, που μάλιστα λαμβάνει και θεατρική μορφή (διάλογοι- μονόλογοι, πράξεις και ιντερμέδια) είναι η (προτελευταία νομίζω) ποιητική συλλογή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρούκ. Ένας φιλοσοφικός στοχασμός πάνω στην μοναξιά και όλα αυτά που μπορεί να τη συνοδεύσουν (και αποτελούν και τίτλους των πράξεων): Η κενότητα, ο πόνος, η θλίψη, ο χρόνος, η υποκρισία, η ποίηση. Ο άνθρωπος, το μοναχικό "ΕΓΩ" συνδιαλέγεται με προσωποποιημένες τις παραπάνω έννοιες σε μια προσπάθεια να τις ορίσει, να τις καταλάβει και μέσω αυτών να ερμηνεύσει τη δική του στάση ζωής.

[Είναι σαν τη συννεφιά που σε προστατεύει απ' τη βροχή. Η θλίψη δεν προσπαθεί να σου αλλάξει τη διάθεση για να σηκωθεί να φύγει. Μένει κοντά σου, στη μοναξιά σου. Ναι, για μένα η θλίψη είναι άγγελος. Ο Άγγελος της μοναξιάς. ] σελ.37

Είναι η ποίηση- αυτή που άφησε τελευταία- εκείνη που θα δώσει κάποιο διέξοδο; Αυτή που όταν "γινόταν ανυπόφορα τα δεσμά της ύπαρξης κι ερχόσουν, έστω και για μια στιγμή, σε έκανε να καλπάζεις στο άπειρο"; Για πολλούς ανθρώπους ναι.

Δεν μου άρεσαν οι τόσο σύντομες ερωτήσεις και αποκρίσεις των πράξεων, κατάλληλες περισσότερο για θεατρική παράσταση παρά για ανάγνωση. Ο λόγος, όταν πραγματεύεται εσωτερικά ζητήματα, θα ήθελα να έχει πιο πολύ ψαχνό. Η εσωτερική αναζήτηση άλλωστε είναι μακρόσυρτη, έτσι δεν είναι;